شگفتی های بزاق

سنگ غدد بزاقی

دهانتان خشک است؟ در گردنتان احساس درد یا تورم دارید؟ به سختی غذا را قورت می‌دهید؟ اگر پاسخ شما به این سوالات مثبت است ممکن است سنگ بزاق داشته باشید. سنگ‌های بزاق اساسا مثل سنگ‌های کلیه، اما در دهان هستند. آب دهان پر از کلسیم است که گاهی در مجاری بزاق ساخته می‌شوند و سنگ‌های کریستالی روشنی را ایجاد می‌کنند. با این حال، دانشمندان کاملا مطمئن نیستند که چرا این اتفاق می‌افتد.

آن‌ها عوامل عجیبی مثل کم آبی، سوء تغذیه و دارو را موثر می دانند اما در نهایت دقیقا نمی‌دانند که علت تشکیل این سنگ‌ها چیست. سنگ‌های بزاقی بسیار زشت هستند و بیشتر در مردان بزرگسال مشاهده می‌شوند. آن‌ها می‌توانند بسیار بزرگ شوند، در حالیکه بیشتر سنگ‌های بزاقی حدود دو میلیمتر هستند، برخی افراد سنگ هایی به بزرگی ۷ سانتیمتر در دهانشان داشته اند! این سنگ‌ها ممکن است بسیار دردناک باشند، به خصوص اینکه مجاری بزاقی را مسدود می‌کنند و منجر به التهاب و عفونت می‌شوند.

اگر چنین سنگی در دهانتان داشتید چه کار کنید؟ بستگی به اندازه سنگ دارد. سنگ‌های ریز را می‌توان با مکیدن آب نبات‌های ترش خارج کرد. این آب نبات‌ها غدد بزاقی شما را فعال می‌کنند و رودی از بزاق در دهانتان جاری می‌کنند که با فشار سنگ‌های بزاقی را آزاد می‌کند. گاهی اوقات پزشکان به آرامی مجرای بزاقی را ماساژ می‌دهند و انسداد را برطرف می‌کنند. اگر سنگ همکاری نکند یا خیلی بزرگ باشد، ممکن است دندانپزشک ابتدا با استفاده از امواج آن را خرد کرده و سپس خارج کند. البته روش سنتی جراحی هم وجود دارد و هرچند درد چندانی ندارد، اما تماشای آن نفرت انگیز است.

آب دهان هیولای هیلا اشتها را کم می کند

آیا معتاد به شکلات هستید؟ بسیاری از افراد به شوخی می‌گویند که معتاد شکلات هستند، اما عده‌ای هم وجود دارند که واقعا به غذا اعتیاد دارند. شکلات سرشار از شکر و چربی است: موادی که مسیرهای پاداش مغز را فعال می‌کنند، همان کاری که موادمخدر غیرقانونی هم می‌کنند. در واقع محققان مجموعه آزمایش هایی را انجام داده اند که نشان می‌دهد اعتیاد غذا شبیه اعتیاد به مواد مخدر واقعی است.

هرچند بیشتر ما به مواد غذایی اعتیاد نداریم، اما با ولع و اشتهای زیاد به غذا یا احساس گناه ناشی از پرخوری دست و پنجه نرم کرده ایم. اما حالا راه جدیدی وجود دارد که به اشتهایمان حمله کنیم و آن هم استفاده از مارمولک هایی است که در آمریکای شمالی زندگی می‌کنند. همه از نیش خطرناک هیولای هیلا (Gila monster) می‌ترسند، اما بزاق این حیوان می‌تواند برای همیشه به اعتیاد و اشتهای شما نسبت به غذا پایان دهد.

محققان دانشگاه گوتنبرگ در سوئد، کشف کردند که بزاق هیولای هیلا سرشار از ترکیب اکسندین- ۴ است. اکسندین- ۴ مثل مواد مخدر، مناطق انگیزه و پاداش مغز را تحت تاثیر قرار می‌دهد و بدون خوردن غذای واقعی، ولع و اشتهای شما نسبت به غذا را راضی می‌کند. دانشمندان این اثر هیجان انگیز را روی موش‌های آزمایشگاهی پیاده کردند. جوندگان به پرخوری مشهور هستند، اما بعد از مصرف اکسندین- ۴ اشتهای خود را از دست دادند. دانشمندان به آن‌ها غذا و شکلات دادند، اما موش‌ها تمایلی به آن‌ها نشان ندادند. دانشمندان امیدوارند که در آینده، افرادی که مشکل رژیم غذایی دارند یک قرص بزاق این مارمولک را مصرف و به راحتی چند کیلوگرم کم کنند. اکسندین- ۴ فرصت جالب دیگری هم ارائه می‌دهد، از آنجا که مناطق پاداش و انگیزه مغز، میل ما به مواد مخدر و الکل را هم کنترل می‌کنند، شاید بزاق هیولای هیلا بتواند این اعتیاد را هم از بین ببرد.

بزاق حاوی مسکن طبیعی است

دهان جای عجیب و غریبی است. نه تنها امکان وجود ۷۲ نوع باکتری مختلف در آن وجود دارد، بلکه یکی از قوی‌ترین مسکن‌های شناخته شده توسط انسان را تولید می‌کند. بزاق سرشار از ماده‌ای به اوپیورفین (opiorphin) است، مسکنی شش برابر قوی‌تر از مورفین! اوپیورفین با حفاظت از ماده شیمیایی به نام انکفالین کار می‌کند. اساسا انکفالین ها سیگنال‌های درد را از رسیدن به مغز باز می دارند. وقتی آن‌ها می‌شکنند، سیگنال‌های درد ناگهان به سیستم عصبی می‌رسند. اوپیورفین مانع از هم پاشیدن انکفالین‌ها و درد می‌شود.

برای آزمودن اثربخشی اوپیورفین، محققان موسسه پاستور پاریس یک ماده شیمیایی دردناک به موش‌ها تزریق کردند. سپس به آن‌ها اوپیورفین اعمال کردند و دیدند که درد موش‌ها تسکین یافت. سپس دانشمندان به تعدادی از آن‌ها مورفین و به تعدادی دیگر اوپیورفین تزریق کردند. سپس موش‌های بیچاره را مجبور کردند روی بستری از سوزن راه بروند. مشخص شد موش هایی که به ازای هر کیلوگرم از وزن بدنشان یک میلی گرم اوپیورفین به آن‌ها تزریق شده بود اصلا درد را احساس نمی‌کردند. در حالی که به سه میلی گرم مورفین نیاز داشتند تا پنجه هایشان در برابر درد سوزن‌ها بی حس شود.

این تفاوت بزرگی است. دانشمندان از نتایج آزمایش اوپیورفین خوشنود هستند. اوپیورفین نه تنها موثرتر از مورفین است بلکه هیچ جنبه اعتیاد آوری ندارد. محققان معتقدند که اوپیورفین خاصیت ضدافسردگی هم دارد. هم چنین جالب است که انسان هزاران سال است به دنبال راهی برای کاهش دردهای خود است و حالا آن را در دهان خود پیدا کرده است!

استفاده از تلفن همراه آب دهان را افزایش می‌دهد

اگر دیدید کسی دهانش کف کرده نترسید، شاید فقط زیاد با تلفن همراه صحبت کرده باشد. طبق تحقیقات یکی از مراکز تحقیقاتی و کالج دندانپزشکی هند، کسانی که زمان زیادی را با تلفن همراه صحبت می‌کنند بیشتر از دیگران آب دهان تولید می‌کنند. در سال ۲۰۱۲ دانشمندان ۱۴۲ شرکت کننده را به دو گروه تقسیم کردند: دسته‌ اول که زیاد با تلفن همراه صحبت می‌کنند و دسته‌ دوم که کنترل شده صحبت می‌کنند. دسته اول بیش از دو ساعت در روز با گوشی خود صحبت می‌کنند و دسته دوم زمان محدودی را.

در این تحقیق دانشمندان مجبور بودند جریان آب دهان را در غدد بناگوشی شرکت کنندگان ثبت کنند. این ارگان‌ها بزرگترین غدد بزاقی در بدن ما هستند و دانشمندان متوجه شدند که اندازه غدد بناگوشی افراد دسته اول بزرگتر از میانگین است و سطح جریان خونشان هم بیشتر است. نه تنها این، بلکه آن‌ها آب دهان بیشتری هم تولید می‌کردند. کسانی که زیاد از تلفن همراه استفاده می‌کردند ۲۶ درصد بیشتر از گروه دوم آب دهان تولید می‌کردند. البته این رابطه علت و معلولی نیست. در حقیقت تابش الکترومغناطیسی تلفن‌های همراه موجب بزرگ شدن غدد بزاقی و تولید حجم زیادی از آب دهان می‌شود؛ بنابراین یا باید گوشی خود را بیشتر وقت‌ها تمیز کنید، یا فقط از پیام متنی استفاده کنید.

افراد درونگرا بزاق بیشتری ترشح می‌کنند

انسان‌ها به دو دسته درونگرا و برونگرا تقسیم می‌شوند. افراد درونگرا سعی می‌کنند خودشان را مخفی کنند و از جمع دور نگه دارند، به سختی با دیگران صحبت می‌کنند و وقتی این کار را می‌کنند مغزشان به شدت عکس العمل نشان می‌دهد. سیستم فعال کننده مشبک (RAS) بخشی از مغز است که به تماس اجتماعی پاسخ می‌دهد.
 
این نظریه می‌گوید که درونگرا‌ها نسبت به افراد برونگرا فعالیت بیشتری در سیستم فعال کننده مشبک خود دارند. در واقع دانشمندان معتقدند که سیستم فعال کننده مشبک افراد درونگرا بسیار راحتتر از افراد برونگرا تحریک می‌شود؛ بنابراین وقتی درونگرا‌ها با دیگران ارتباط برقرار می‌کنند، سیستم فعال کننده مشبکشان کمی مضطرب می‌شود. تنها راه آرام کردن آن اجتناب ازمحرک‌های خارجی ناخوشایند (افراد دیگر) است.

اما RAS وظیفه دیگری هم دارد و علاوه بر کنترل مهارت‌های اجتماعی، میزان ترشح بزاق را نیز کنترل می‌کند و به لطف آن محققان می‌توانند با توجه به میزان آب دهانتان متوجه شوند که شما درونگرا یا برونگرا هستید. برای این کار فقط به یک لیمو نیاز است. در سال ۱۹۶۷ استادان موسسه روانپزشکی دانشگاه لندن آزمایشی روی ۱۰۰ داوطلب انجام دادند. آن‌ها آب لیمو را روی زبان داوطلبان فشار می‌دادند و ترشح آب دهان آن‌ها را مشاهده می‌کردند. بدیهی است که چه درونگرا باشید چه برونگرا این اتفاق می‌افتد، اما افراد درونگرا ۵۰% بزاق بیشتر ترشح می‌کنند. به این دلیل که RAS درونگرا‌ها خیلی فعال است؛ بنابراین شاید بهتر باشد درونگرا‌ها بیشتر اوقات دهان خود را بسته نگاه دارند.

بزاق می‌تواند سن شما را نشان دهد

این روز‌ها به سختی می‌توان هویت جعلی داشت. در عصری که تکنولوژی پلیس به سرعت در حال پیشرفت است، مجرمان مجبورند مراقب کوچکترین حرکت خود باشند یا به زندان می‌افتند؛ و حالا محققان متوجه شده اند که آب دهان هم می‌تواند آن‌ها را لو دهد. DNA بزاق ما به مرور زمان تغییر می‌کند. هر چه سن ما بالاتر می‌رود DNA تحت فرآیندی به نام متیلاسیون قرار می‌گیرد. این فرآیند شیمیایی ژن‌های خاصی را براساس عوامل محیطی مثل رژیم غذایی فعال یا غیر فعال می‌کند. اساسا هرچه پیرتر می‌شویم، متیلاسیون نحوه ابراز ژن‌ها را تغییر می‌دهد.

باتوجه به این موضوع، محققان DN نزدیک به ۱۳۰ نفر را آنالیز کردند. آن‌ها با تمرکز روی دو ژن که بیشتر از بقیه تحت تاثیر قرار می‌گیرند، توانستند سن شخص را با تقریب 5 سال تعیین کنند. این یافته می‌تواند به کارآگاهان برای شناسایی مجرمان کمک کند، ولی به پزشکان هم می‌تواند کمک کند. جالب است که سن DNA ما که سن بیولوژیکی نیز نامیده می‌شود، همیشه با سن تاریخی ما مطابقت ندارد. به همین دلیل محققان سن را در یک محدوده ۵ ساله تخمین می‌زنند. اگر پزشکان سن بیولوژیکی را بدانند می‌توانند درمان‌های بهتری را برای بیماران خود در نظر بگیرند. این کشف به همه کمک می‌کند، به جز مجرمان و کلاهبرداران که دیگر مجبورند چند فنجان آب دهان هم با خود به صحنه جرم ببرند.

بزاق خفاش خون آشام به درمان سکته مغزی کمک می‌کند

افراد کمی از چیروپتوفوبیا (ترس از خفاش) رنج می‌برند. خفاش‌های خون آشام نفرت انگیز هستند، اما شاید این همه نفرت بیجا باشد. آن‌ها خون می‌خورند، ناقل هاری هستند و شبیه شیاطین جهنمی هستند، اما ممکن است روزی آب دهانشان زندگی شما را نجات دهد. بزاق خفاش خون آشام پر از آنزیم دسموتپلاز (DSPA) است. این آنزیم مانع لخته شدن خون می‌شود و می‌تواند برای کمک به سکته مفید باشد.

حدود ۸۷ درصد از سکته‌های مغزی که در آمریکا رخ می‌دهند سکته ایسکمی هستند؛ و زمانی اتفاق می‌افتند که خون در رگ‌های مغزی لخته شده و مانع رسیدن اکسیژن شود. حملات ایسکمی ممکن است منجر به فلج، مشکلات گفتاری یا حتی مرگ شوند. در حال حاضر پزشکان از پروتئینی به نام فعال کننده پلاسمینوژن بافت (tPA) برای از بین بردن لخته‌های خون استفاده می‌کنند، اما اگر تا سه ساعت بعد از سکته اعمال نشود، tPA موجب آسیب جدی به مغز می‌شود. متاسفانه بیشتر بیماران دیر به بیمارستان می‌رسند و tPA دریافت نمی‌کنند.

محققان دانشگاه موناش استرالیا آزمایش هایی روی موش‌های آزمایشگاهی انجام دادند تا اثر DSPA را با tPA مقایسه کنند و متوجه شدند نه تنها DSPA موثرتر است بلکه بی خطرتر هم هست. دانشمندان متوجه شدند که پزشکان می‌توانند آنزیم براق خفاش را تا ۹ ساعت بعد از سکته ایسکمی به بیمار اعمال کنند بدون اینکه نگران هرگونه آسیبی به مغز آن‌ها باشند.

والدین بزاق فوق العاده ای دارند

پستانک‌ها بهترین دوست والدین یا شاید بدترین کابوس آن‌ها هستند. هرچند آن‌ها بچه‌ها را در طول روز ساکت نگه می‌دارند، اما میکروب زیادی به خودشان می‌گیرند مخصوصا اگر روی زمین بیفتند. وقتی پستانک روی زمین می‌افتد بیشتر والدین انواع میکروب کش‌ها را به کار گرفته و سپس آن را زیر آب سرد می‌شویند. اما پدر و مادرانی هم هستند که به جای این کار، پستانک را برمی دارند، در دهان خود می‌گذارند و میکروب هایش را می‌مکند.

شاید نادرست به نظر برسد، اما محققان دانشگاه گوتنبرگ اعتقاد دارند که این کار والدین، کودکان را در برابر آلرژی‌ها واکسینه می‌کند. در تحقیقی که روی ۶۵ نوزاد انجام شد، دانشمندان سوئدی بچه هایی که والدینشان پستانک آن‌ها را می‌شستند را با آن هایی که با زبان زدن تمیز می‌کردند مقایسه کردند. افراد دسته دوم به احتمال کمتری به بیماری‌های اگزما یا آسم دچار می‌شدند.

محققان معتقدند وقتی والدین با دهانشان پستانک کودک را تمیز می‌کنند، برخی از باکتری‌های بی ضرر خود را به دهان کودک انتقال می‌دهند. این باکتری‌ها یکی دو عفونت را دیده اند و می‌دانند چگونه با بیماری‌ها مبارزه کنند. وقتی این باکتری‌ها به میکروبیوم نوزاد وارد می‌شوند، سیستم ایمنی را مانند سربازان نظامی آموزش می‌دهند. هم چنین به سیستم کودک آموزش می‌دهند که هنگام مواجهه با بادام زمینی یا گربه آرامش خود را حفظ کند.

تجارت غیرقانونی بزاق

احتمالا در مورد مجرمانی که اسپرم، بخش هایی از خرس و پوست مار پیتون را معامله می‌کنند شنیده اید، اما در آفریقای جنوبی، گروه خاصی از مجرمان با آب دهان خود تجارت می‌کنند. سل یکی از مشکلات بزرگ آفریقای جنوبی است. نیم میلیون نفر هر سال به سل مبتلا می‌شوند و به خاطر مشکلاتی مثل ایدز و سوء تغذیه، این بیماری به سرعت در حال گسترش است. دولت کمک هزینه درمانی به افراد مبتلا به سل می‌دهد تا به آن‌ها کمک کند و این جاست که مجرمان وارد عمل می‌شوند.

در اواخر سال ۲۰۱۳، نرخ بیکاری آفریقای جنوبی ۲۴ درصد بود. با وجود فرصت‌های کمی که وجود داشت برخی از افراد که ناامید شده بودند تصمیم گرفتند دولت را فریب دهند. افراد سالم به امید دریافت کمک هزینه‌های پزشکی، به فروشندگان آب دهان روی آوردند، قربانیان سل به کلینیک‌های پزشکی می‌رفتند و چند بطری برای نمونه بزاق خود تهیه می‌کردند. آن‌ها بزاق خود را در این بطری‌ها می‌ریختند و به قیمت ۴.۵ تا ۹.۲ دلار می‌فروختند. سپس خریداران این بطری‌ها را به کلینیک‌ها می‌بردند. طبق قوانین کارکنان باید افراد را هنگام تولید بزاق مشاهده کنند، اما بیمارستان‌ها آنقدر شلوغ است که کسی فرصت این کار را ندارد. آن‌ها آنقدر عجله دارند که بطری جعلی را می‌گیرند و گواهی عدم سلامتی را به بیماران خوشحال می‌دهند. این یک تجارت غیرقانونی و کثیف است، اما سود زیادی دارد. هرچند رقابت در این بازار بسیار شدید است.


منبع: سایت برترینها